Ανάγνωση από 3 ετών; Μα πώς;

Πώς θα σας φαινόταν αν τα παιδιά σας, πριν ακόμα μάθουν την αλφαβήτα, διάβαζαν βιβλία μόνα τους;

Είχα ακούσει και παλιότερα για τα παιδικά βιβλία χωρίς λέξεις (ή εικονοβιβλία ή εικονομύθους, μπορείτε να τα συναντήσετε με όλες τις ονομασίες)  και μου φάνηκε τόσο πρωτότυπη και ενδιαφέρουσα ιδέα, που είπα να το ψάξω περισσότερο. Πρόκειται για βιβλία χωρίς λόγια, με άριστη εικονογράφηση που "λένε" την ιστορία τους μέσα από την εικόνα.

 Απευθύνονται σε παιδιά προαναγνωστικού επιπέδου, τα οποία χρησιμοποιώντας την φαντασία και με οδηγό την εικόνα, δημιουργούν ιστορίες, διαβάζουν χωρίς να υπάρχουν λέξεις. Ξέρετε πόσο σημαντικό είναι αυτό; Πόσο σημαντικό είναι το παιδί να εμπλέκεται άμεσα στην ανάγνωση μιας ιστορίας, παρά να γίνεται ένας παθητικός δέκτης μιας ισοπεδωτικής "ίδιας" ιστορίας με τις ίδιες λέξεις και την ίδια σειρά προτάσεων κάθε φορά; Τα εικονοβιβλία δίνουν την δυνατότητα στα παιδιά βιωματικά και με προσωπική εμπλοκή να προχωρήσουν στην αυτοανάπτυξη και στην καλλιέργεια πολλών δεξιοτήτων.

Αναγνωστικών δεξιοτήτων, γνωστικών δεξιοτήτων και πολλών άλλων που θα αναφέρω πιο κάτω.

Θα μου πείτε πώς μπορεί ένα βιβλίο χωρίς λέξεις να αναπτύξει τις γνωστικές δεξιότητες αφού η ανάγνωση έχει να κάνει με λέξεις και γράμματα. Η απάντησή μου είναι πως τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι. Ανάγνωση είναι και η κατανόηση του περιεχομένου καθώς και η απόδοση-αποκρυπτογράφηση συμβόλων ή σημείων σε προφορικό λόγο.

Μερικά από τις δεξιότητες που αναπτύσσει το παιδί με τα βιβλία χωρίς λέξεις είναι και οι εξής

• Άμεση επαφή και εξοικείωση με το βιβλίο. Το παιδί έχει ενεργό ρόλο στην ανάγνωση.
• Κατανόηση σχέσεων-νορμών γραφής και ανάγνωσης όπως η κατεύθυνση και ο προσανατολισμός του βιβλίου, η σειρά των εικόνων σε σχέση με το νόημα, η αλληλουχία των σελίδων. Ανάγνωση από τα αριστερά προς τα δεξιά και από πάνω προς τα κάτω.
• Ανάπτυξη και εμπλουτισμός λεξιλογίου του παιδιού. 
• Χρήση και ενεργοποίηση προβλέψεων της ιστορίας. Άραγε τι θα ακολουθήσει; Ή αν γινόταν αυτό τι θα άλλαζε;
• Εξαγωγή συμπερασμάτων και βαθύτερων νοημάτων που σε άλλη περίπτωση θα ήταν πολύ δύσκολο να εξηγηθούν στα παιδιά.
• Αμέτρητες ευκαιρίες ανάγνωσης βιβλίων από πολλές χώρες του κόσμου. Η γλώσσα δεν είναι πια εμπόδιο. Η μάθηση σπάει τους φραγμούς και ανοίγεται στον κόσμο.

 Πώς μπορεί ένα βιβλίο χωρίς λέξεις να εμπλουτίσει το λεξιλόγιο των παιδιών; Όπως διάβασα και στο μπλοκ nerdybookclub.wordpress.com, έρευνες που έγιναν  από καθηγητές του πανεπιστημίου Utah State University, έδειξαν ότι οι μαμάδες χρησιμοποιούν πιο περίπλοκη γλώσσα όταν μοιράζονται με τα παιδιά τους ένα βιβλίο χωρίς λέξεις, παρά όταν σχολιάζουν διαβάζοντας στα παιδιά τα συμβατικά βιβλία ή παραμύθια. (Utah State University Study Shows Parents Are More Engaged With Their Children When Reading Books Without Text June 07, 2011, http://www.Businesswire.com retrieved June 15, 2012).

Επιπλέον, είναι αναγκαίο να αναφερθεί πως είναι τόσο σημαντική η συνεισφορά των εν λόγω βιβλίων στα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες και κυρίως σε παιδιά που παλεύουν με την αναγνώριση γραμμάτων δίνοντάς τους την δυνατότητα να "διαβάσουν" μια φανταστική ιστορία.

Είμαι ακόμα στο ψάξιμο για να αγοράσω και να διαβάσω με τα παιδιά μου τέτοια βιβλία. Πιστεύω πως θα τους δώσω ένα πολύ όμορφο ερέθισμα και σπρώξιμο για σκέψη και δημιουργική έκφραση. Τα παιδιά μας σήμερα δυσκολεύονται να εκφραστούν και οι ανοιχτές ερωτήσεις συχνά τους δυσκολεύουν. Προκειμένου να διευρύνουν την οπτική τους και να σταματήσουν να απαντούν μονολεκτικά με ένα ναι ή ένα όχι, πιστεύω πως τα βιβλία αυτά θα είναι μια καλή αρχή.

Ένα βιβλίο που βρήκα σε ελληνικά βιβλιοπωλεία είναι  "Το κόκκινο βιβλίο" της Μπαρμπαρα Λέμαν.

Άλλες προτάσεις είναι και τα παρακάτω που μπορείτε να τα αναζητήσετε ή σε βιβλιοπωλεία ή στο διαδίκτυο.

Bee & Bird,  το ταξίδι ενός πουλιού μέσα από πολύ ζωντανά χρώματα. Δείτε εδώ.

A Ball for Daisy Όταν ένα μεγαλύτερο σκυλί καταστρέφει κατά λάθος την μπάλα της Νταίζης. αυτή νιώθει λύπη και απώλεια. Με το ελπιδοφόρο τέλος θυμόμαστε ότι η λύπη δεν διαρκεί για πάντα.


The Conductor της Laetitia Devernay


No Dogs Allowed!

Δραστηριότητες με τα εικονοβιβλία.

1. Το παιδί "διαβάζει" την ιστορία χρησιμοποιώντας τις εικόνες.
2. Γράψε την ιστορία σε χαρτάκια post-it, ανακατέψτε τα και ζητήστε από τα παιδιά να βάλουν την ιστορία σε σειρά.
3. Δημιουργήστε με το παιδί ποιήματα ή μικρά τραγουδάκια σε σχέση με την ιστορία.
4. Το παιδί μπορεί να ζωγραφίσει δικές του εικόνες σχετικές με την ιστορία, να της εντάξει στο βιβλίο ή να φτιάξει το δικό του βιβλίο με μια δικιά του ιστορία.
5. Κάντε προβλέψεις για τη συνέχεια ή τι θα άλλαζε αν γίνονταν τα πράγματα κάπως αλλιώς.
6. Κάντε την ιστορία ένα μικρό θεατρικό στο σπίτι. Οι βιωματικές δραστηριότητες και η ενσυναίσθηση προάγουν γνωστικές και συναισθηματικές λειτουργίες του παιδιού.
7. Μιλήστε για συναισθήματα που σας δημιουργεί το βιβλίο, τι θέλει να μας πει ο συγγραφέας, μιλήστε για έννοιες και βαθύτερα νοήματα.

Βιβλία χωρίς λέξεις που βρήκα στo imaginationsoup.net και που μπορείτε να αναζητήσετε στο διαδίκτυο.

The Lion & the Mouse by Jerry Pinkney
The Red Book by Barbara Lehman
Tuesday by David Wiesner
Zoom by Istvan Banyai
A Boy, a Dog, and a Frog by Mercer Mayer
Owly & Wormy, Friends All Aflutter by Andy Runton
Flotsam by David Wiesner
The Snowmane by Raymond Briggs
Wave by Suzy Lee
Shadow by Suzy Lee
Truck by Donald Crews
Pancakes for Breakfast by Tomie dePaola
No! by David McPhail
Hug by Jez Alborough
Good Dog, Carl by Alexandra Day
All in a Day by Mitsumasa Anno
Chalk by Bill Thomson
Roller Coaster by Marla Frazee